Hallo, mijn naam is Hugo en ik doe de stem van Aert Janszoon de Vries.

(Kort muziek intro.)

Voice-over: 1672, Rampjaar, de Republiek wordt aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen. Culemborg wordt onder de voet gelopen. Zo’n vijf- à zesduizend Franse soldaten worden gelegerd in dit stadje met slechts zo’n drieduizend inwoners. Aert Janszoon de Vries, toen een wees van elf jaar oud, woonde hier in het weeshuis en zag het allemaal gebeuren.

Aert: Nou, daar kwamen ze, die Fransen! Ik vond dat eerst wel spannend. Ja, er gebeurde hier nooit zoveel in Culemborg. Nu marcheerden ze binnen met hun trommels en paarden. Oh, en hun uniformen. Mooi! Ze hadden vuurrode broeken aan. Dus wij noemden ze ‘rooie broeken’.

Ik moest natuurlijk in het weeshuis blijven. Ja, ik woonde hier achter in het weeshuis. Door de poort hier. Ik was een weesjongen. Daar was het veiliger. En daar begon ik verhalen te horen. Dat die Fransen mensen uit hun huizen haalden en dan de voorgevels eruit trokken om die paarden erin te zetten.

En dat ze alles leeg haalden. Al het graan en al het vee, voor de Culemborgers bleef niks over. Daar kwam hongersnood van. Toen hoorde ik dat in de begrafenisboeken van de kerken honderden doden stonden opgeschreven. Misschien wel duizend.

Dus er kwamen ook steeds meer wezen bij. Zoveel vaders en moeders die stierven. Het hele leven hier in Culemborg lag stil.

Ikzelf had geen honger. Ik weet niet hoe, maar op een of andere manier hadden de regenten dat geregeld. De zolder lag vol met voedsel. Wel gek, als je bedenkt dat er in de stad honger werd geleden.

Op een keer kwam ik hier bij de poort. In een gebouw vlakbij de straat lagen zieke en gewonden soldaten. Bij eentje had die ‘rooie broek’ nog maar één pijp. Zijn been was eraf.
Er lagen ook lijken. De stank daarvan! Die zal ik nooit vergeten.

Nee, eerst was het wel spannend, maar daarna zag ik heel veel ellende. Ik heb er nog wel eens nachtmerries van.

Voice-over: Aert Janszoon de Vries werd met vertraging door de oorlog opgeleid tot kleermaker. Met Pasen 1685 verliet hij het weeshuis en Culemborg. Hoe het hem verder verging is niet bekend.

(Zeer kort muziek outro.)

± 2: 30 min